„Ja już jestem za stara na to”

Spotkałem jedną panią, która stwierdziła, że ma straszną migrenę. Okazało się, że jej migrena jest sposobem na unikanie problemów. Kiedy powiedziałem, że może zmienić tak swoje życie, aby te migreny się nie powtarzały, pani stwierdziła: „To już nie w moim wieku”.

Na wiele proponowanych zmian w życiu ludzie odpowiadają, że już są za starzy na to lub też że to nie w ich wieku. A na moje usiłowania zaprzeczeniu tego stwierdzenia pani radośnie dodała: „jak pan będzie w moim wieku to pan zobaczy” i tym zakończyła rozmowę. Na marginesie, pani ma 50 lat.

Ciekawe skąd biorą się ludziach przekonania, że są już starzy lub że już długo na tym świecie nie pożyją. Stwierdzenia „mam 50 lat i już nie mam czasu, aby cokolwiek zmieniać”, albo „po co mi to, ja najwyżej pożyję jeszcze 2-3 lata i to wszystko” to nic innego jak zwykłe samobójstwo. Jest napisane „proście, a będzie wam dane”. Jeśli ktoś prosi o śmierć w wieku 50 lat na pewno nie dożyje stu. Jeśli ktoś prosi o starość – będzie stary – nawet mając pięćdziesiąt lat.

Starość to nie tylko stan organizmu, który zresztą czasami bardzo dobrze dopasowuje się do psychiki. Starość jest to stan umysłu. „Jesteś stary kiedy nie potrafisz się już bawić i tańczyć”. Kiedy nic cię nie cieszy. Spotyka się czasem bardzo stare dzieci – dzieci po przejściach, po urazach. Nie uśmiechają się – zachowują się jak starcy. Ale organizmy mają młode – siedmio lub dwunastoletnie. Jeśli dzieci mogą być stare, to osoby starsze wiekiem mogą czuć się młode, prawda?

Kolejne stwierdzenie: osobom starszym wiekiem czegoś nie wypada robić. Oczywiście, dla niektórych ludzi dziwnie wygląda osiemdziesięcioletnia babcia huśtająca się na huśtawce ale jeśli taka babcia ma w danej chwili dwa wyjścia: albo siedzieć w domu przy oknie i tęsknie patrzeć na opustoszały plac zabaw lub też wyjść i pohuśtać się uśmiechając się przy tym i będąc z siebie zadowolona – znacznie lepiej dla niej jest po prostu wyjść. A jeśli ktoś miałby się z niej śmiać to może będzie mu dane dożyć sędziwego wieku i stanąć przy dokładnie takiej samej alternatywie. I może wtedy nie będzie miał tyle siły aby wyjść na dwór i zostanie w domu ze swoimi pragnieniami. Żyć należy tak, aby sobie i swoim bliskim było dobrze na świecie. I żeby innym było z nami dobrze. A świadome zabijanie siebie słowami „jestem już za stary” – to robienie krzywdy sobie i – być może innym, którzy widzą co się dzieje, chcą pomóc a nie daje im się pozwolenia na to.

Autorytety

Nie będę tu pisał o autorytetach w powszechnym ich znaczeniu. Raczej o czymś, czego zazwyczaj się nie zauważa. Autorytety starszych osób: mamy, taty, rodzeństwa, babci, dziadków, a także: „panów policjantów”, księży, lekarzy itp.

Dziecko zazwyczaj wie, że to co powiedzą rodzice lub pani w szkole jest „święte”. Jeśli pani powie, że ludzie potrafią latać – dziecko będzie się zastanawiało dlaczego ono nie potrafi. Ale chciałem tu przytoczyć inny przykład. Pani pyta tabliczki mnożenia. Jedno dziecko – 3×5. Drugie 4×4 i tak dalej. I nagle trafia – 3×5 – dziecko odpowiada 15! A nauczycielka zadaje drugie pytanie – a 5×3? Dziecko się zastanawia co jest nie tak. Dlaczego inne dzieci miały po jednym pytaniu, a ono ma dwa? Dziecko wie, że 3×5 i 5×3 to jest to samo, ale czy pani tego nie wie? W tym momencie nauczycielka twierdzi autorytatywnie: siadaj, tuman jesteś, nigdy się tego nie nauczysz. Dziecko zapamiętuje że jest matematycznym tumanem i że nigdy się tego nie nauczy.

To samo dziecko. Załóżmy – dwa tygodnie później. Klasa rozrabiała, pani nie mogła sobie poradzić, zrobiła niezapowiedzianą klasówkę. Były same trudne rzeczy: 7×8, 9×3 i 8×4. Dziecko dostało złą ocenę. Nie dlatego, że się nie przygotowało, nie dlatego, że za karę, że za rozrabianie, że takie oceny dostała cała klasa, ale dlatego, że „jest tuman i nigdy się matematyki nie nauczy”. Jedna zła myśl jest jak stołek na jednej nodze – nie ma większego znaczenia. Wystarczy jednak pomyśleć co będzie gdy takie myśli będą cztery?

Inny przykład. Rodzice mówią setki razy – nie wychodź na dwór z mokrą głową, bo się przeziębisz. I dziecko, nawet podczas upałów jest się w stanie przeziębić, bo rodzice tak mówili. Ale są jeszcze trudniejsze przypadki. Lekarze. OJ! Coś boli. Pójdę do lekarza, on mnie wyleczy. trzeba się zapisać – lekarz przyjmie dopiero za tydzień. Dobrze, warto poczekać, bo on mi pomoże. Mija jeden dzień, drugi. Boli bardzo, ale trzeba poczekać, bo ten lekarz mi pomoże. Przychodzi wizyta, Człowiek wchodzi do gabinetu i … nic go nie boli. „PÓJDĘ DO LEKARZA, ON MI POMOŻE”. Ale to działa też w drugą stronę. Mamy – powiedziałbym – wrodzony lęk przed ludźmi w białych fartuchach – pewnie jeszcze z okresu szamanów. Ktoś jest na coś tam chory. Lekarz stwierdza autorytatywnie: ma pan przed sobą 6 miesięcy życia. Co się dzieje z takim człowiekiem, na którego „zapadł wyrok”? On jest przekonany, że po pół roku zjedzie z tego świata i nie ma od tego odwrotu, bo lekarz tak powiedział. Mija miesiąc, drugi, trzeci. Człowiek właściwie czuje się dobrze, ale i tak wie, że ma jeszcze tylko cztery miesiące. Po sześciu – umiera. Czuł się dobrze, ale lekarz powiedział… On wiedział lepiej. Pacjent umarł, żeby nie robić lekarzowi przykrości…

Lekarz jest też tylko człowiekiem, wykształconym zazwyczaj, to prawda, ale nie zawsze zdaje sobie sprawę z tego co mówi. Jeśli choremu na raka powie się: „Jest pan chory na raka. Tak to prawda, że przeżywa tę chorobę (strzelam) 30% ale pana objawy są takie, że należy pan do tej szczęśliwej części. Pan będzie wyleczony” – szanse na wyleczenie wzrastają kilkakrotnie. A to jest tylko sposób poinformowania o chorobie. A proszę porównać: „Ma pan raka i niecałe 6 miesięcy życia przed sobą”. Jest różnica, prawda? Mówię tu o raku, bo tego zazwyczaj ludzie się najbardziej boją, ale to może być cokolwiek, chodzi mi tu o przykład. Lekarz to jest ktoś kto ma większą władzę nad nami (psychiczną oczywiście) niż – tak naprawdę – my sami. Jak lekarz powie, że jesteśmy umierający to nawet jeśli przed chwilą wróciliśmy z wyprawy na K-2 – będziemy się czuli jak własne zwłoki.

Ostatnio spotkałem się z radosnym przejawem lekarskiej ignorancji – znajomy usłyszał „ma pan raka”. Żeby się upewnić, trzeba zrobić badania, za 6 miesięcy. Znajomy zapłacił, zrobili badania i … cudownie ozdrowiał. Gdyby traktować lekarza jak autorytet – można sobie naprawdę zniszczyć życie.

Pojawiły się ostatnio w internecie „listy szczęścia”. Streszczenie to: „jak coś zrobisz to będzie ci dobrze, jak nie, to będzie bardzo źle”. Jeśli uwierzymy, że będzie źle – to będzie. Tak naprawdę to e’mailem można co najwyżej kogoś zdenerwować, ale gdyby się dało zrobić tak, żeby ktoś po przeczytaniu – chociażby – złamał nogę to proszę sobie wyobrazić ile listów otrzymują niektóre osoby publiczne. A mimo to żyją. Może to jednak tak nie działa?

Nie traktujmy szeroko pojętych autorytetów jako wyroczni. To tylko ludzie i oni też mogą się mylić, a skutki takich pomyłek są tragiczne wyłącznie dla nas. Wyłącznie.

„Być w tym co się robi”

Czasami jest tak, że robimy jedną rzecz, a myślimy o innej. W zależności od sposobu życia ten stan zdarza się częściej lub rzadziej. Zazwyczaj zdarza się to kiedy mamy coś załatwić lub dręczy nas sprawa, którą usiłujemy rozwiązać. Idziemy sobie ulicą i – myślimy o tym co pan dyrektor chciał powiedzieć, kiedy…

Patrząc na nasz sposób życia nie zawsze da się iść i jednocześnie myśleć o tym, że się idzie. Zazwyczaj myślimy, że mamy mało czasu i myślenie o tym, że się idzie jest jego permanentną stratą. Możliwe. Ale im bardziej jesteśmy czymś zajęci umysłowo tym mniej zwracamy uwagę na to, co robimy, jeśli oczywiście jest to zupełnie inna czynność. O takich osobach mówi się: marzyciel, lub ktoś, kto nie zauważa znajomych na ulicy, nawet jak na nich nadepnie.

Kiedy idziemy gdzieś – może nie jest to tak bardzo istotne, aby myśleć o tym co robimy, ale przyzwyczajenia rozciągają się na inne dziedziny życia. Na przykład na jazdę samochodem. Jedziemy samochodem do sklepu. W myślach zastanawiamy się co trzeba kupić i co trzeba jeszcze dzisiaj załatwić i – nagle jesteśmy pod sklepem i nie wiemy jak do niego dojechaliśmy. Albo – jedziemy do pracy lub do domu zamiast do sklepu. Albo – widzimy przed sobą grube drzewo lub inny samochód i okazuje się, że nasz samochód nadaje się wyłącznie na złom.

Czasami myślimy, że niektóre czynności są tak oczywiste, że robimy je automatycznie, zupełnie o nich nie myśląc. Idziemy do pracy. Zazwyczaj rano, jeszcze w stanie letargu, nie zupełnie wiedząc co się z nami dzieje – po prostu nasze nogi gdzieś sobie idą. Myjemy naczynia. Jemy (patrz „Jedzenie/Tycie”). Czasami jest tak, że zjadamy obiad nawet nie zdając sobie sprawy z tego co jemy. Robimy coś nie zdając sobie sprawy z tego, że to robimy. Jak zakochani. Myślą „tylko o jednym” i trudno jest ich „ściągnąć na ziemię”. Myślami są gdzieś daleko.

Starajmy się myśleć o tym co robimy. Naprawdę zaoszczędzi nam to wielu problemów. Nie mówię tu o rozbitym samochodzie, ale takich pomniejszych jak wyrzucenie łyżeczki do kosza i umycie jednorazowego pojemnika po lodach lub posłodzenie jajecznicy.

Pewien nauczyciel mówił, że należy „być w tym, co się robi”. Dla nas jest to dosyć trudne. Zazwyczaj nasz umysł zachowuje się jak małpa, która skacze wszędzie tylko nie siedzi tam, gdzie być powinna. Spróbujmy zrobić jedną rzecz: umyć naczynia, zetrzeć parapet, umyć ręce świadomie, od początku do końca. Zazwyczaj idziemy do łazienki, widzimy mydło, woda już odkręca się sama. Wycierania rąk nie pamiętamy. Z trudniejszych ćwiczeń: ugotowanie obiadu, wyjście z domu, zamknięcie samochodu.

śmieszne, prawda? „Dlaczego mam patrzeć jak zamykam samochód?” – ktoś się zapyta. A to ja mam kontr-pytanie: ile kierowców, po odejściu od samochodu na 10 metrów nie wróci się, kiedy ktoś się zapyta czy zamknęli samochód. Ile osób na tyle świadomie zamykało drzwi na klucz, żeby o tym pamiętać. To samo jest z: wyłączeniem światła, wyłączeniem, żelazka, wyłączeniem kuchenki gazowej, zamknięciem mieszkania, zamknięciem okien itp. To wszystko robimy z myślą o tym, co będziemy robić za chwilę.

Przy wychodzeniu z mieszkania myślimy o: pracy, autobusie, który na pewno nam ucieknie, zakupach. Podobnie przy wychodzeniu z samochodu. Żyjemy tym, co się będzie działo za chwilę bezpowrotnie tracąc to, co jest teraz. Skutkiem tego jest to, że wracamy się z windy zobaczyć czy zgasiliśmy gaz, wracamy się zobaczyć, czy samochód jest zamknięty.

Czasami rzeczy „dostają nóg” i uciekają przed nami „krucogalpokiem, złośliwie przy tym chichocząc”. Przed chwilą mieliśmy w ręku ten: telefon, nóż, guzik, szmatę, klucze, dyskietkę, gazetę, książkę i tysiące innych rzeczy, które w statystycznym mieszkaniu tak często zmieniają miejsce, że wydawałoby się, że ciągle nam coś biega po mieszkaniu. Poza bardzo drobnymi wyjątkami telekinezy (lub kotokinezy – kiedy mamy w domu kota, który zazwyczaj posiada cudowne właściwości przemieszczania rzeczy, zwłaszcza takich, które według niego doskonale nadają się do zabawy, jak: gąbka, szmatka do mycia naczyń, kartka papieru, długopisy, gumki, wszystko co jest małe i można to zrzucić ze stołu i popatrzeć jak spada, jak również kwiatki, dyskietki itp. (słyszałem o kocie, który nosił w pyszczku żyletki nic sobie przy tym nie robiąc – sam je podnosił ze stołu, wystarczyło ją na chwilę tam zostawić)) rzeczy raczej leżą na miejscach, w których je zostawiliśmy. Tylko, że kładąc szmatę odbieraliśmy telefon, a ona była na tyle złośliwa, że tak się schowała za telefonem, że jej nie było widać i nie odezwała się kiedy chodziliśmy po mieszkaniu szukając jej. Wystarczy sobie przypomnieć, że telefon zadzwonił w trakcie zmywania, albo – jeszcze lepiej – świadomie odkładać szmatę.

O ile byłoby prościej zostać na chwilę myślą przy tym, co robimy i potem już spokojnie iść dalej. Na każde pytanie w naszym umyśle w stylu: „czy ja zgasiłam światło” możemy sobie spokojnie i z całą świadomością odpowiedzieć: „tak, dzisiaj, kiedy wychodziłam, a sąsiad właśnie wtedy wychodził, bo stuknął drzwiami.” Kiedy się okaże że to nie sąsiad stuknął drzwiami tylko jakiś włamywacz możemy prawie co do sekundy powiedzieć kiedy to było.

Dla osób które mają ustawiczne problemy z tym czy zgasili kuchenkę, wyłączyli światło, zamknęli samochod itp. mam mają propozycję. Proszę podczas gaszenia światła, zamykania samochodu powiedzieć, w miarę głośno (ale nie na całą ulicę) „teraz zamykam samochód”, „teraz gaszę światło w łazience”, „teraz zgasiłam wszystkie palniki w kuchence”. Powinno pomóc.